Veerkracht? Search Inside Yourself!

Voor de vluchtige lezers onder ons, die al overladen worden door informatie, hier alvast de kern van mijn betoog: Stop. Ga zitten. Adem rustig in en uit. Bemerk hoeveel gedachten er door je hoofd spoken. Neem ze zonder oordeel waar en laat ze weer los. Verleg steeds rustig je aandacht weer naar je ademhaling. Doe dit drie minuten. Elke dag. Je zult ervaren hoe dit jouw prestaties verhoogt, jouw contact met anderen verbetert en jou een gelukkiger mens maakt. En als je dan toch even de rust neemt, dan mag je natuurlijk ook verder lezen…

Mindfulness: niet langer zweverig

Hierboven beschrijf ik een eenvoudige mindfulness oefening. Jon Kabat-Zinn omschrijft mindfulness als “een systematische aanpak om nieuwe manieren van controle en wijsheid in ons leven te ontwikkelen, gebaseerd op ons innerlijk vermogen tot ontspanning, aandacht, bewustzijn en inzicht”. Het begrip is al aardig bekend en veel mensen beoefenen het. Echter, veel mensen zien mindfulness nog steeds als zweverig met hoog geitenwollensokkengehalte. Of (zoals ik zelf), ze zien er misschien wel iets in, maar vinden het lastig om zich ertoe te zetten.

Welnu, sinds ik als één van de eerste 130 Europeanen de training ‘Search Inside Yourself’ (SIY) heb gevolgd, ben ik om. Mindfulness is niet zweverig, maar noodzakelijk voor succes en geluk.

Veerkracht door emotionele intelligentie

SIY is een tweedaagse training die binnen Google in de Verenigde Staten is ontwikkeld en daar de afgelopen zes jaar verder is verfijnd. Onlangs was hij voor het eerst in Europa (i.s.m. Robert Bridgeman). Ik was wat bang voor een te Amerikaans sausje, maar dat viel mee. De training heeft een kernachtige boodschap: in de snel veranderende, complexe en onzekere wereld waarin we leven hebben organisaties en individuen veerkracht nodig. Veerkracht ontwikkel je door emotionele intelligentie. En emotionele intelligentie kun je trainen door het beoefenen van mindfulness. Er is inmiddels veel hersenonderzoek dat hiervoor onomstotelijk bewijs levert.

Emotionele Intelligentie (EI) is het vermogen om je eigen en andermans gevoelens en emoties te herkennen, ze van elkaar te onderscheiden en die informatie te gebruiken om jouw gedachten en acties te sturen (Salovey & Mayer, 1990). Daniel Goleman is expert op dit vlak en heeft de training mede ontwikkeld. Hij onderscheidt 5 componenten van EI: zelfbewustzijn, zelfregulatie, motivatie, empathie en sociale vaardigheden.

Verbinding en authentieke dialoog

De noodzaak tot meer emotionele intelligentie binnen organisaties lijkt me evident: naast de algemeen onderkende behoefte aan meer veerkracht, heeft het alles te maken met het voeren van een authentieke interne dialoog. Waar tussen leidinggevende en medewerker nu vaak wordt gesproken over cijfers, targets, modellen en competentieprofielen (allen gestoeld op IQ), blijven de emoties veelal achterwege. Terwijl die er natuurlijk wel zijn! Sterker nog, veel van wat we doen en laten wordt bepaald door onze emoties. Vaak vinden we het lastig om onze emoties te herkennen en te reguleren. Ook durven we ons op het werk vaak niet kwetsbaar op te stellen.

Emotieregulatie is dus lastig. Tijdens de training werd in dit verband gesproken over een ‘amygdala hijack’. Je amygdala is een primitief deel van je hersenen waarin emotie ontstaat. In momenten van stress wordt je ratio uitgeschakeld en volgt automatisch een van de reacties ‘fight, flight or freeze’. Wie herkent het niet: een irritatie naar een collega of een boze mail (fight), het weglopen bij een confronterend gesprek (flight), dichtklappen bij een kritische opmerking (freeze). Vaak zijn we (te) snel in het uiten van onze emotie en kunnen we deze niet goed controleren of onder woorden brengen. Als er later toch naar gevraagd wordt, dan relativeren we of hebben we het liever over de werkinhoud, de procedures of… de ander.

We weten inmiddels dat de mate van betrokkenheid van medewerkers veel impact heeft op het succes van organisaties, maar dat deze betrokkenheid nog te wensen overlaat. Betrokkenheid gaat in belangrijke mate over verbinding. Om de verbinding van medewerkers met elkaar, hun baas en de organisatie te verstevigen, zou veel meer gesproken mogen worden over waar men van droomt, waar men van wakker ligt, welke emotie vooraan ligt en hoe men elkaar in dat opzicht leert ‘verstaan’. Heel simpel gezegd wil iedereen maar één ding: gezien worden, ertoe doen. Het vergroten van dit gevoel bereik je met verbinding. De sleutel daartoe is emotionele intelligentie.

Kijken we nog even naar de ‘amygdala hijack’, dan zouden we er baat bij hebben de ruimte tussen onze emotie en de reactie die erop volgt te vergroten. Dit kunnen we trainen door ons bewust te worden van de fysiologische reactie die bij de emotie hoort, bijvoorbeeld druk op de borst en spanning in je hoofd bij boosheid. Zodra we deze fysieke reactie gaan leren herkennen, kunnen we de emotie ‘verplaatsen’ naar het verstand en kunnen we gaan kiezen hoe we reageren.

Geen trucje, maar training

Door de vele oefeningen die ik tijdens de training heb ervaren, gecombineerd met de wetenschappelijke onderbouwing die ik zag, is mijn motivatie om mijn EQ te trainen verdriedubbeld. Juist in een tijd waarin we worden overspoeld met informatie, beeld en geluid, geloof ik heilig in een compensatie door het tijdelijk tot rust brengen van je gedachtenstroom. Dit leidt tot nieuwe inzichten. Overigens hoef je dat niet perse altijd zittend op een matje te doen; je kunt ook heel goed mindful tuinieren, klussen, spelen met je kind of wandelen met de hond. Maar het vergt wel training en enige discipline.

Emotionele intelligentie is daarmee geen trucje, maar verandert je brein structureel, waardoor je anders naar jezelf en naar anderen gaat kijken. Je wordt positiever, krijgt meer focus, maakt makkelijker keuzes en wordt emotioneel evenwichtiger. Je omgang met anderen wordt betekenisvoller. Dit alles verhoogt je geluksgevoel. Alleen dat is voor mij al reden genoeg om elke dag even bewust mijn aandacht te richten op hier-en-nu.

Ik doe dit nu een aantal weken. Ben nog maar een beginneling. En toch kan ik je melden dat ik al wat kleine verschillen zie. De onrust die ik de eerste keren voelde maakt langzaam plaats voor meer rust. Ik slaap beter. Heb al iets meer focus (mensen die mij kennen weten dat dat een uitdaging voor me is!).