Van painzone naar PLAYzone: wie durft?

Dit stuk mag je beschouwen als een wake-up call voor werkend Nederland. Een wake-up call om te stoppen met slechts kijken naar de korte termijn en je vast te klampen aan oude zekerheden. De wereld verandert snel. Als mens en organisatie moet je mee om te overleven. Het is geen kwestie van of, maar wanneer je bereid bent om je mindset en gedrag aan te passen. Dat vergt moed en daadkracht. Maar als je goed kijkt, dan lonkt er een mooi perspectief: van painzone naar playzone. Waar wacht je op! Ga je mee?

Painzone

Sinds de crisis lijken donkere wolken zich boven veel organisaties te hebben samengepakt. Als een zware deken rusten de bevroren lonen en ontwikkelbudgetten, de hoge werkdruk en het gevoel dat het nooit genoeg is boven de mensen. Directie en leidinggevenden richten zich veelal op de korte termijn: ontslagrondes, brandjes blussen, de druk nog wat opvoeren, aandeelhouders tevreden stellen. Veel medewerkers voelen zich inmiddels moe, niet gesteund en niet gewaardeerd. Mentaal verzuim rijst de pan uit. Met grote gevolgen voor de effectiviteit van organisaties.

Inmiddels zien we de eerste tekenen van een aantrekkende arbeidsmarkt. Er ontstaat weer beweging. En dan gebeurt wat organisaties pas echt gaat raken: de meest ondernemende en creatieve mensen vertrekken het eerst. Terwijl flexibiliteit en creativiteit meer dan ooit nodig zijn om te overleven.

Bovenstaande schetst hoe veel mensen lijken te werken in de ‘painzone’. Hoe het tij te keren? Hoe zorgen we voor meer plezier op de werkvloer, een ‘playzone’? En kan dat wel hand in hand gaan met effectiviteit en efficiency? Het antwoord is: Ja! Hoe? De belangrijkste sleutel hiervoor is het voeren van echte gesprekken die ertoe doen.

Playzone

Stel je eens voor: jouw team van medewerkers voelt zich fit en weet prestaties op een hoger plan te tillen. Medewerkers doen waar ze echt goed in zijn, proberen nieuwe dingen uit, steunen elkaar en hebben lol met elkaar. In drukke tijden zet iedereen een tandje bij, omdat men echt geeft om de organisatie en haar klanten. Verzuimcijfers zijn laag, betrokkenheid hoger dan ooit. Als kers op de taart: de financiële cijfers zien er goed uit. Een utopie? Nee hoor, het kan, maar dat vraagt wel iets van alle betrokkenen.

Spelen loont

Allereerst vergt het bewustwording bij iedereen dat het anders kan en moet. Investeren in werkplezier verdien je terug: hogere klantloyaliteit, hogere prestaties, aantrekkelijk werkgeverschap, lage recruitmentkosten om maar eens wat te noemen. Het bevordert ook de mate van innovativiteit van de mensen. Wist je dat drie kwart van de succesvolle innovaties wordt bepaald door de mate van sociale innovatie? Als dat geen goede reden is…

Veiligheid en vertrouwen

Een belangrijke sleutel tot meer werkplezier is het verbeteren van de gesprekken tussen medewerkers en hun leidinggevende. Uit onderzoek weten we hoe belangrijk het is voor medewerkers om sociale steun te ervaren van elkaar en hun leidinggevende. Een goed gesprek gaat allereerst over vertrouwen, veiligheid en jezelf kwetsbaar durven opstellen. In een wereld die wordt geregeerd door methoden, procedures en cijfers, lijken we een gesprek over gevoel en interne drijfveren steeds lastiger te vinden. Vertrouwen ontstaat echter pas als je open en transparant bent en jezelf durft te laten zien. Dat geldt voor zowel leidinggevende als medewerker. De praktijk wijst echter uit, dat medewerkers zich vaak pas open en kwetsbaar durven op te stellen als zij zien dat hun leidinggevende dat ook doet. Leidinggevenden durven dat op hun beurt vaak pas te doen als hun baas dit ook laat zien. Vertrouwen begint dus feitelijk aan de top: hoe oprechter de intenties daar, des te hoger het vertrouwen elders. We zien daar gelukkig al mooie voorbeelden van ontstaan, maar helaas lijken bestuurders nog niet altijd te leren van het verleden.

Daarom, beste leidinggevende, wacht alsjeblieft niet op de top! Ga voor jezelf na hoe jij je kunt ontwikkelen tot een veilige en betrouwbare gesprekspartner voor jouw mensen. Wees niet bang om daar begeleiding bij te zoeken; dat is een eerste en mooie stap naar het tonen van kwetsbaarheid. Ervaar wat dit je oplevert. Word een voorbeeld binnen je organisatie. Ik weet zeker dat dit jouw eigen werkplezier ook vergroot.

Veiligheid en vertrouwen in de praktijk: Iemand die dit volledig kan beamen is Eric Damhuis, die in 2013 de prijs voor het slimste bedrijf van Nederland in ontvangst mocht nemen. Nu is hij directeur van Brain of Buildings, waar hij wederom zwaar inzet op sociale innovatie. In het gesprek dat ik vorige week met hem had werd één ding goed duidelijk: als er iemand is die zich kwetsbaar durft op te stellen in het contact met zijn mensen, dan is Damhuis het. Dagelijks ‘scrumt’ (wat scrummen is vind je hier) het team, waarbij men elkaar drie vragen stelt: Wat heb je gisteren gedaan, wat ga je vandaag doen en wat houdt je tegen? Damhuis doet daarbij als gelijkwaardig teamlid gewoon mee. Veiligheid en je kwetsbaar durven opstellen is essentieel om deze aanpak te laten slagen. Dat geldt in eerste plaats voor hemzelf, waarna zijn mensen zich uitgenodigd voelen hetzelfde te doen. Uit ervaring weet hij dat het zo werkt. En uit ervaring weet hij wat dit het bedrijf oplevert: een team van vakmensen die zich 200% inzetten, goed van elkaar weten wat er speelt, elkaar steunen en vanuit oprechte betrokkenheid zich inzetten voor de klant. Geld verdienen en groeien is een belangrijk component, maar voor Damhuis geen doel op zich. Geluk bij zijn mensen gaat voor. Sterker nog, hij ziet geluk als belangrijkste zakelijke kpi en katalysator voor een financieel gezond bedrijf.

Handvatten voor een effectief gesprek

Voorwaarde voor een open en effectief gesprek tussen medewerker en leidinggevende is dus vertrouwen. En dan? Hoe weet je dat je met elkaar die zaken bespreekt die zowel bijdragen aan de motivatie van medewerkers als de prestaties van de organisatie? Jos van Snippenberg, oprichter van The Dantefactor Company, heeft hier jarenlang onderzoek naar gedaan samen met de Universiteit van Utrecht. Het onderzoek heeft aangetoond dat er drie factoren cruciaal zijn als het gaat om de verbinding tussen werkplezier en organisatie-effectiviteit: de mate van passie, geloof in eigen kunnen en groeimotivatie. Het instrument dat hij heeft ontwikkeld, het Dantefactor Kompas, blijkt een zeer effectief hulpmiddel te zijn om in het gesprek de juiste focus te hebben. Je weet niet alleen dat de medewerker deze zaken belangrijk vindt, je weet ook dat deze zaken positief bijdragen aan de organisatiedoelen.

Leidinggevenden die ervaring hebben met deze wijze van dialoogvoering zeggen dat zij minder tijd nodig hebben voor de gesprekken; doordat zij in het kompas zien waar de schoen wringt, voorkomen zij dat gesprekken alle kanten opgaan of niet de kern raken. Ook medewerkers zijn tevreden: de kwaliteit van het gesprek verhoogt omdat het voorbij cijfers, competenties en andere instrumentele begrippen gaat. Het gaat over dat wat er voor hen op gevoelsniveau belangrijk is. Men voelt zich gehoord. Een win-win situatie.

De playzone: een verantwoordelijkheid van iedereen

Met een sfeer van vertrouwen en gesprekken die gericht zijn op plezier en effectiviteit ligt er een mooie basis voor de playzone. We hebben het hier over duurzame betrokkenheid: het vergt een bewuste investering in de onderlinge relaties, maar je krijgt er plezier, commitment en resultaat op de langere termijn voor terug.

Overigens vergt een playzone niet alleen een investering van het management, maar van iedereen. Daarom tot slot een oproep aan heel werkend Nederland: beste medewerker, kom in actie! Erken wat jij nodig hebt om plezier in je werk te hebben en durf dit te benoemen. Neem verantwoordelijkheid en wacht niet tot je leidinggevende er naar vraagt. Ga voor jezelf na wat jij te ontwikkelen hebt om op te komen voor je eigen werkplezier. Het is tenslotte jouw leven en daarin sta jij aan het roer. Mocht je merken dat het uitspreken van jouw behoeften je te weinig oplevert, vraag jezelf dan serieus af hoe goed jij nog past bij dit werk of deze organisatie.

Ik wens je een mooie en leerzame reis toe op weg naar de playzone. Ik hoop je onderweg te ontmoeten.